RADIUS Server คือระบบที่ให้บริการเกี่ยวกับการ พิสูจน์ตัวตน (Authentication), การอนุญาตใช้งาน (Authorization) และ การเก็บบันทึกการใช้งาน (Accounting) ของผู้ใช้งานที่ต้องการเข้าถึงเครือข่ายหรือระบบ IT ต่างๆ
โดยทั่วไปแล้ว RADIUS มักถูกใช้งานในระบบเครือข่าย เช่น :

• การเข้าถึงระบบคอมพิวเตอร์ หรือ Network Device เช่น Switch, Router, Firewall
  
• การเชื่อมต่อ Wi-Fi ภายในองค์กร
  
• การเชื่อมต่อ VPN (Virtual Private Network) จากภายนอก

🔹 หน้าที่หลักของ RADIUS Server

1. Authentication (การพิสูจน์ตัวตน)

• ตรวจสอบว่า Username และ Password หรือข้อมูลรับรองที่ผู้ใช้กรอกนั้นถูกต้องหรือไม่

2. Authorization (การอนุญาตการเข้าถึง)

• ตรวจสอบว่าผู้ใช้นั้นมีสิทธิ์เข้าถึงระบบหรือบริการใดบ้าง เช่น แบ่งสิทธิ์เป็น Admin, Staff, Guest

3. Accounting (การเก็บบันทึกการใช้งาน)

• จดบันทึกว่าใครเชื่อมต่อ เมื่อใด ใช้งานนานแค่ไหน และใช้งานอะไรบ้าง เพื่อวัตถุประสงค์ด้านความปลอดภัยและการตรวจสอบย้อนหลัง

🔹 ประโยชน์ของ RADIUS Server ต่อองค์กร

1. เพิ่มความปลอดภัย
✅ ลดความเสี่ยงจากผู้ไม่พึงประสงค์ เช่น ป้องกันบุคคลภายนอกใช้ Wi-Fi โดยไม่ได้รับอนุญาต

2. การบริหารจัดการสิทธิ์เป็นศูนย์กลาง
✅ จัดการผู้ใช้จากที่เดียว เช่น เพิ่ม ลบ หรือปรับสิทธิ์ผ่าน Active Directory

3. บันทึกการใช้งานเพื่อการตรวจสอบ
✅ ตรวจสอบย้อนหลังได้ว่าใครเชื่อมต่อเมื่อใด ป้องกันการละเมิดนโยบายองค์กร

4. รองรับนโยบาย BYOD (Bring Your Own Device)
✅ สามารถให้พนักงานใช้ Wi-Fi ได้อย่างปลอดภัยจากอุปกรณ์ส่วนตัว

5. เหมาะกับองค์กรขนาดกลาง-ใหญ่
✅ โดยเฉพาะองค์กรที่มีพนักงานจำนวนมาก หรือมีหลายสาขา

🔹 การทำงานของ RADIUS Server

1. ผู้ใช้พยายามเชื่อมต่อ เช่น เข้าทาง LAN, Wi-Fi, VPN
   
2. อุปกรณ์เครือข่าย (เช่น Switch, Access Point หรือ VPN Gateway) ส่งข้อมูลผู้ใช้ไปยัง RADIUS Server
   
3. RADIUS Server ตรวจสอบข้อมูลกับฐานข้อมูล เช่น Active Directory, LDAP หรือฐานข้อมูลภายใน
   
4. หากข้อมูลถูกต้องและมีสิทธิ์ ระบบจะอนุญาตให้เชื่อมต่อใช้งานได้

🔹 RADIUS Server ที่นิยมใช้

• FreeRADIUS – ระบบฟรีที่รองรับการใช้งานในระดับองค์กร
  
• Microsoft NPS (Network Policy Server) – ใช้งานร่วมกับ Windows Server
  
• Cisco ISE – สำหรับองค์กรที่ใช้โซลูชันของ Cisco
  
• Aruba ClearPass – โซลูชันสำหรับการควบคุมเครือข่ายของ Aruba

🔹 ตัวอย่างการนำ Radius Server ไปใช้งานจริง

✅ มหาวิทยาลัย ใช้ RADIUS เพื่อควบคุมการเข้าถึง Wi-Fi ของนักศึกษา โดยแต่ละคนล็อกอินด้วยรหัสนักศึกษา
✅ บริษัทเอกชน ใช้ RADIUS ร่วมกับ VPN เพื่อให้พนักงานเข้าถึงระบบภายในจากภายนอกอย่างปลอดภัย
✅ โรงพยาบาล ใช้ RADIUS เชื่อมกับระบบ LDAP เพื่อจัดการสิทธิ์ของแพทย์ พยาบาล และบุคลากร