DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) คือโปรโตคอลที่ใช้ในการแจกจ่าย IP Address และการตั้งค่าต่างๆ ให้กับอุปกรณ์ในเครือข่ายโดยอัตโนมัติ โดยอุปกรณ์ที่ทำหน้าที่ให้บริการ DHCP เราเรียกว่า DHCP Server
เมื่อเครื่องลูกข่าย (Client) เช่น คอมพิวเตอร์ โน้ตบุ๊ก มือถือ หรืออุปกรณ์อื่นๆ เชื่อมต่อเข้ากับเครือข่าย จะร้องขอ IP Address จาก DHCP Server และ DHCP Server จะตอบกลับด้วย IP Address ที่ยังว่างอยู่ รวมถึงการตั้งค่าเครือข่ายอื่น ๆ เช่น Subnet Mask, Default Gateway, DNS Server และ Domain Name

DHCP Server มีประโยชน์อย่างไร❓

ถ้าไม่มี DHCP Server เราต้องกำหนด IP Address ให้กับอุปกรณ์แต่ละตัวเอง (Static IP) ซึ่งเป็นเรื่องที่ยุ่งยากมาก โดยเฉพาะในเครือข่ายที่มีอุปกรณ์จำนวนมาก DHCP Server ช่วยให้

• ลดภาระผู้ดูแลระบบเครือข่าย – ไม่ต้องตั้งค่า Static IP ด้วยตนเอง
  
• ป้องกันเกิดปัญหา IP ชนกัน – เพราะ DHCP Server จัดการให้เอง
  
• รองรับอุปกรณ์เคลื่อนที่ – เช่น โน้ตบุ๊ก, มือถือ เชื่อมต่อ Wi-Fi ได้ง่าย
  
• ปรับแต่งค่าเครือข่ายได้ง่าย – สามารถตั้งค่าการจอง IP, กำหนด DNS, Gateway ได้สะดวกจากส่วนกลาง

การทำงานของ DHCP Server

เมื่ออุปกรณ์ต้องการเชื่อมต่อเครือข่ายจะขอรับ IP จาก DHCP Server ผ่าน 4 กระบวนการหลัก ดังนี้

1. DHCP Discover (Client → Server)

• อุปกรณ์ (Client) ส่ง DHCP Discover Packet ออกมาเพื่อขอ IP
  
• ส่งออกเป็น Broadcast (ไปยังทุกอุปกรณ์ในเครือข่าย)

2. DHCP Offer (Server → Client)

• DHCP Server ตอบกลับด้วย DHCP Offer Packet
• แจ้งว่า "ฉันมี IP ว่างให้คุณใช้" พร้อมรายละเอียด IP Address, Subnet Mask, Gateway และ Domain Name

3. DHCP Request (Client → Server)

• Client ตอบกลับด้วย DHCP Request Packet เพื่อยืนยันขอใช้ IP ที่เสนอมา

4. DHCP Acknowledgment (Server → Client)

• DHCP Server ตอบกลับด้วย DHCP Acknowledge Packet
  
• Client ได้รับ IP และสามารถใช้งานเครือข่ายได้

การจัดตั้งค่า DHCP Server

DHCP Server สามารถกำหนดค่าได้หลายแบบ เช่น

• IP Address Range (Scope) – กำหนดช่วงของ IP ที่สามารถแจกจ่ายได้ เช่น 192.168.1.100 - 192.168.1.200
  
• Lease Time – กำหนดระยะเวลาการเช่า IP เช่น 24 ชั่วโมง ถ้าหมดเวลาต้องขอ IP ใหม่
  
• Reservations – จอง IP Address ให้กับอุปกรณ์เฉพาะ เช่น Printer หรือ Server
  
• Exclusions – ยกเว้นบาง IP ไม่ให้แจก เช่น 192.168.1.1 ใช้กับ Router